Cytologia płynna – czym różni się od zwykłej i jak długo czeka się na wyniki i czy można wykonać ją po zastosowaniu leków wczesnoporonnych?

Cytologia płynna to nowoczesna metoda diagnostyczna, która pozwala dokładnie przebadać pobrany materiał z szyjki macicy, nawet na obecność onkogennych szczepów wirusa HPV, czy innych infekcji.

Czym różni się od zwykłej?

Cytologia płynna to nowoczesna metoda pobierania materiału do badań w kierunku raka szyjki macicy.

• Ryzyko zachorowania na ten typ nowotworu wzrasta z wiekiem, a systematyczna dokładna kontrola cytologiczna jest warunkiem zdrowych narządów rodnych.
• W chwili obecnej cytologia płynna nie jest refundowana przez NFZ, ale środowisko medyczne stara się o zmiany w tym zakresie.
• Można wykonać po wcześniejszym zastosowaniu leków wczesnoporonych

Cytologia płynna (LBC), nazywana także cienkowarstwową lub jednowarstwową jest nowoczesnym badaniem cytologicznym. Patolodzy uważają, że jest znacznie dokładniejsza od cytologii „tradycyjnej”, pozwala skuteczniej wykrywać zmiany i tym samym efektywniej wspierać walkę z rakiem szyjki macicy.

Jakie są główne różnice pomiędzy cytologią płynną a zwykłą?

Cytologia zwykła polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy, przeniesieniu go na suche szkiełko i dostarczeniu do laboratorium, gdzie podlega ocenie.

Niewątpliwą zaletą klasycznej wersji jest niska cena oraz możliwość bezpłatnego skorzystania z badania w ramach NFZ (w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy), ale wadą jest jej niska czułość. Oznacza to, że w wielu przypadkach nie zawsze wszystkie komórki nowotworowe zostaną wykryte. Dodatkowo pobrany materiał niekiedy nie nadaje się do badania i konieczna jest powtórna cytologia.

Cytologia LBC wprowadza lepsze standardy leczenia. Pobrany szczoteczką wymaz umieszczany jest w specjalnym pojemniku z płynem, którego zadaniem jest ochrona pobranych komórek. Zamknięty pojemnik „jedzie” do laboratorium i przenoszony jest tam na specjalne urządzenie, zaopatrzone w filtr czyszczący wymaz z niepotrzebnych elementów (bakterie, krwinki czerwone czy śluz).

Podłoże płynne LBC (ang. Liquid-Based Cytology) znacznie zwiększa dokładność badania cytologicznego płynnego i skraca czas oczekiwania na wyniki. Dodatkowo zapewnia wyższą wykrywalność nieprawidłowych zmian i minimalizuje ryzyko uszkodzenia komórek z pobranego materiału.

Co wykrywa cytologia płynna? Pobrany materiał wykrywa obecność komórek przedrakowych i rakowych na szyjce macicy i stwarza możliwości do skutecznego wykrycia zmian śródnabłonkowych dysplastycznych wysokiego stopnia (HSIL). Ogromną zaletą cytologii płynnej jest także możliwość wykrycia zakażeń dróg rodnych (wirusowych, grzybiczych, bakteryjnych i HPV)

Ile się czeka i jak interpretować wyniki cytologii płynnej?

Na wyniki cytologii płynnej (cienkowarstwowej LBC) trzeba czekać około 2-3 tygodni. Czas oczekiwania zależy od laboratorium, niekiedy są już gotowe po 7 dniach, czasami oczekiwanie przedłuża się do miesiąca.

Jak interpretować wyniki cytologii cienkowarstwowej? Istnieją dwa sposoby klasyfikacji wyników – skala Papanicolau i skala Bethedsa.

Skala Papanicolau jest starsza i szereguje wyniki w następujący sposób:

• grupa 1 – wynik prawidłowy bez stanów zapalnych,
• grupa 2 – wynik prawidłowy, ale ze zmianami zwyrodnieniowymi lub stanem zapalnym,
• grupa 3 – wynik nieprawidłowy, obecność komórek z cechami dysplazji lub stanem zapalnym i dysplazją. Taki wynik wymaga dalszej diagnostyki,
• grupa 4 – potwierdzenie raka płaskonabłonkowego przedinwazyjnego w rozmazie komórek,
• grupa 5 – stwierdzenie komórek raka płaskonabłonkowego lub innego nowotworu złośliwego szyjki macicy.

Wyniki w grupie 1 i 2 są prawidłowe, pozostałe są już niepokojące i wymagają wdrożenia dalszej diagnostyki i leczenia.

W klasyfikacji Bethedea wyniki cytologii przedstawiają się następująco (w porównaniu z metodą Papanicolau);

• I° – wynik w normie,
• II°- łagodny stan zapalno-odczynowy, który może wymagać krótkiego leczenia lekami przeciwzapalnymi,
• III a° – stan zapalny, który może wskazywać na występowanie atypowych komórek nabłonkowych o nieokreślonym znaczeniu (wynik ASC-US) lub atypowe zmiany niskiego stopnia złośliwości w komórkach nabłonka płaskiego (wynik LSIL),
• III b° – atypowe zmiany wysokiego stopnia złośliwości w komórkach nabłonka płaskiego (wynik LSIL) lub atypowe komórki nabłonkowe (AGUS/ASCUS), nie można także wykluczyć HSIL,
• IV°- ten wynik odpowiada CIN 3, czyli neoplazji śródnabłonkowej (duże ryzyko nowotworu),
• V°- rak inwazyjny.

Pierwsze trzy stopnie oznaczają prawidłowy wynik, niekiedy ze stanem zapalnym, wymagającym leczenia. Trzy ostatnie stopnie to złe wyniki cytologii i taki stan oznacza konieczność dalszej szczegółowej diagnostyki i specjalistycznego leczenia.